Een eigentijds, educatief online museum over een vergeten oorlogsschool in Rotterdam, het Joods Lyceum Rotterdam (1941-1943).
Toen Joodse leerlingen na de zomervakantie van 1941 niet mochten terugkeren naar hun eigen openbare scholen, richtte de gemeente Rotterdam Joodse scholen voor hen op. Een van die scholen was het Joods Lyceum. Op deze school zaten ten minste 150 Joodse tieners uit Rotterdam en omstreken. Velen van hen zouden de oorlog niet overleven.
Het Vergeten Lyceum is een educatief project, gericht op leerlingen van middelbare scholen in Rotterdam en omstreken. Niets brengt de oorlog zo dichtbij als de eigen stad en de eigen leeftijdsgroep. Het Vergeten Lyceum biedt leerlingen van nu via persoonlijke levensverhalen van tieners van toen een ingang tot historische kennis over de Holocaust en Rotterdam tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het verhaal van het Joods Lyceum laat zien wat de ultieme consequentie is van denken in ‘wij’ en ‘zij’. Wat begint met het uitsluiten van mensen – omdat ze een andere huidskleur hebben, een andere geaardheid, een ander geloof, een andere culturele achtergrond – kan eindigen met gedwongen segregatie, isolatie, deportatie en vernietiging.
Met het project Het Vergeten Lyceum wil Stichting Sanderling de waarde van rechtstaat en democratie benadrukken, de gevaren belichten van fake news en propaganda, meer waardering kweken voor diversiteit en leerlingen stimuleren om zich in te leven in anderen. Daarnaast wil de stichting de kennis over Jodenvervolging en Holocaust vergroten. Ten slotte wil de stichting het verhaal van het Joods Lyceum uit de vergetelheid halen, de leerlingen van het Rotterdamse Joods Lyceum een naam en een gezicht geven, en hun verhalen naar de leerlingen van nu brengen.
Stichting Sanderling wil dit doen via een interactief, online museum. Een online tentoonstelling heeft als voordeel dat een groot publiek kan worden bereikt en dat de opzet goed aansluit bij de wijze waarop met name jongeren informatie en verdieping zoeken. De tentoonstelling is een soort digitaal magazine met afwisselende presentatievormen en interactieve kaarten en beelden. Leerlingen worden uitgedaagd om steeds nieuwe lagen te ontdekken, van klein naar groot. Van Het Vergeten Lyceum naar het Rotterdam van 1940-1945, van de vergeten Joodse leerlingen naar de Jodenvervolging in het algemeen. Zo wordt het Joods Lyceum in een ruimere context geplaatst.
Als onderdeel van het project wordt een waaier aan lesbrieven en lesideeën ontwikkeld. Docenten kunnen deze educatiemogelijkheden inzetten rondom de landelijke Dodenherdenking of tijdens reguliere lessen Nederlands, geschiedenis, filosofie of burgerschapsvorming. De eerste opdrachten zullen in de loop van 2024 worden ontwikkeld. In veel opdrachten werken de leerlingen met authentieke, primaire bronnen. Dit maakt de opdrachten levensecht en betekenisvol, passend bij een constructivistische aanpak. Al het educatiemateriaal komt straks op de website te staan en kan gratis worden gedownload.
Bij de foto: Foto uit augustus 1940 van ‘de puin’ in Rotterdam, gezien vanaf de Oostzeedijk in noordelijke richting. In het schoolgebouw links zou in 1941 het Joods Lyceum worden gevestigd. Het puin was toen grotendeels geruimd. In de woorden van een oud-leerling: “Het gebouw lag midden in de kale, platbombardeerde vlakte van Rotterdam.”
Bron foto: Beeldbank Stadsarchief Rotterdam, 1989-2189.
