Wat was het mooi. De stille panelen in de ruimte. De lange banieren met levensverhalen. De 130 Erasmiaanse Namen, opgetekend door Bart Domburg. Het indrukwekkende gedicht van Marjolein Degenaar.
In het schooljaar 2020-2021 schreven zeven leerlingen van het Erasmiaans Gymnasium hun profielwerkstuk over een of meer Erasmiaanse oorlogsslachtoffers. De resultaten waren te zien op de tentoonstelling Erasmiaanse Namen. Met deze expositie nodigt de school de huidige generatie leerlingen uit om zowel letterlijk als figuurlijk langer stil te staan bij de personen die schuilgaan achter de namen. De tentoonstelling zal elk jaar rondom de Dodenherdenking opnieuw worden opgebouwd en zal elk jaar worden aangevuld met nieuwe informatie uit het educatieve project.
Officiële opening
In 2021 vond de tentoonstelling plaats van maandag 17 mei tot en met vrijdag 28 mei. Vanwege corona was de tentoonstelling niet publiek toegankelijk. Wel was er een intieme officiële opening. Hierbij waren alleen verwanten en bekenden van de onderzochte Erasmiaanse Namen aanwezig. Conrector Chiel Melsert hield een indrukwekkende toespraak. Een voor een sprak hij de nabestaanden aan. De dochter van Erasmiaan Dora van Veen (1915-1944), tevens kleindochter van Erasmiaan Jack van Veen (1876-1942). De zus van Erasmiaan Paul Tukker (1924-1945). De neef en achterneven van Erasmiaan Davey Croll (1911-1943). Ook de neef van Erasmiaan Paul Tukker en de achterneef van Erasmiaan Gert de Zeeuw (1917-1943) werden gevonden, maar zij konden helaas niet aanwezig zijn.
Speciale gast
Als speciale genodigde was Arthur Trijbits aanwezig. Zijn naam kwam steeds terug in de tentoonstellingsteksten. Oud-leerling Arthur Trijbits zat in de klas met oorlogsslachtoffer Sonja Taub. Hij zat ondergedoken met Dora en Jacky van Veen, tot de dag waarop deze werden opgepakt. Hij had les van Egon Stein. Hij ontmoette ook diens verloofde, Lien de Haas. Al deze omgekomen oud-leerlingen zijn dit jaar onderzocht door leerlingen van het Erasmiaans Gymnasium. Zij mochten mijnheer Trijbits benaderen met vragen, en hij antwoordde steeds naar eer en geweten.
Arthur Trijbits moest het Erasmiaans Gymnasium in 1941 verlaten, op last van de bezetter. Hij kwam terecht op het Joods Lyceum, dat toen speciaal voor Joodse leerlingen werd opgericht. Dankzij de hulp van velen overleefde zijn ouderlijk gezin de onderduik. Na de oorlog bereidde Arthur zich twee jaar voor op het staatsexamen. Vervolgens wendden zijn ouders zich tot het Erasmiaans met het verzoek om Arthur toe te laten in de zesde klas. Rector Pattist wees het verzoek af. Hiermee, zo erkende de conrector in zijn toespraak, deed het Erasmiaans Arthur groot onrecht aan. Gelukkig werd Arthur wel toegelaten tot het Marnix-gymnasium. Daar haalde hij met vlag en wimpel zijn eindexamen. “Maar u bent en blijft: Erasmiaan,” sprak de conrector. Om dit te bekrachtigen overhandigde hij de heer Trijbits de Erasmuspenning. Deze penning wordt uitgereikt aan elke Erasmiaan die zijn eindexamen aan de school behaalt. Op de penning staat:
In adolescentes bonae spei.
Voor jonge mensen van wie veel verwacht wordt.
De conrector voegde toe dat Arthur Trijbits het oudste jonge mens is dat ooit de penning heeft ontvangen. Mijnheer Trijbits is 94 jaar.
Kijkje bij de tentoonstelling
De tentoonstelling was ingericht in de open ruimte op de eerste verdieping van het Erasmiaans. Dit is een relatief rustige ruimte op school, waar toch vele looproutes langs leiden. Aan de voorkant grenst de ruimte aan het monumentale trappenhuis, de docentenkamer en de trappen naar de aula. Aan de achterkant wordt de ruimte begrensd door glas-in-loodramen met een afbeelding van Erasmus. In de opstelling was een doorkijkje gecreëerd waardoor Erasmus te zien was.
Foto: carine hekker fotografie.
Aan de achterzijde was een intieme ruimte gecreëerd met de namen van de Erasmiaanse oorlogsslachtoffers, opgetekend door kunstenaar Bart Domburg. Bart Domburg, bekend van de tweets van Trump (NRC en bol.com), heeft de namen van alle Erasmiaanse oorlogsslachtoffers opgeschreven op grote vellen papier, samen met de leeftijd bij overlijden en de plaats en datum van overlijden. Hiermee borduurt hij voort op zijn eerdere werk De Namen (2018), waarvoor hij de namen opschreef van alle 102.000 omgekomen Nederlandse Joden, Sinti en Roma.
Het indrukwekkende kunstwerk Erasmiaanse Namen van Bart Domburg. Foto: carine hekker fotografie
Aan de voorzijde en aan de zijkanten van de tentoonstelling hingen lange tekstbanieren met biografische gegevens van de onderzochte oorlogsslachtoffers.
Dank aan de leerlingen
De zeven zesdeklassers die dit jaar onderzoek deden naar de Erasmiaanse Namen waren Berkan Koçer, Berend ten Brink, Dana van Lijf, Johnny Wang, Stella Mentink, Ties Hoogeveen en Tjalie Mangindaan. Zonder uitzondering wisten zij ongelooflijk veel informatie boven water te halen. Zij vonden foto’s, documenten, familieleden, interessante anekdotes en publicaties van of over de oorlogsslachtoffers. Meer kunt u lezen in deze blogpost over het educatief project.
De tentoonstelling had nooit gemaakt kunnen worden zonder de hulp en de adviezen van vier leerlingen: Anna Punt, Katinka Froon, Rosalie Boddé en Vera Gautier. Vanaf het begin dachten zij mee over de plaats voor de tentoonstelling, de opstelling, de looproute, de bevestiging van de tentoonstellingsteksten, de opening en de genodigden. Zij dachten na over de vragen ‘Wanneer ben je Erasmiaan?’ en ‘Wanneer mag je naam op de lijst met Erasmiaanse Namen?’ Op hun voorspraak werd de allerjongste Erasmiaanse Naam toegevoegd aan de lijst met oorlogsslachtoffers: Salomon Louis Kets de Vries (1929-1943). Met eindeloos geduld hielpen zij met het opbouwen en afbreken van de tentoonstelling. Het was zeer plezierig om met hen samen te werken.
Dank aan de fondsen
Erasmiaanse Namen is mede mogelijk gemaakt door vfonds (het Nationaal Fonds voor Vrede, Vrijheid en Veteranenzorg), Elise Mathilde Fonds en de Erasmusstichting.
Foto’s van de tentoonstelling: carine hekker fotografie
Foto’s van Betty Vos-Vieijra, Paul Vos en Arthur Trijbits: gepubliceerd met toestemming van de geportretteerden en de makers.